|
|
در مواردی که کاتاراکت بیش از حد رسیده باشد ممکن است نتوان عدسی سفت شده را با امواج اولتراسوند خرد کرد. در این حالت ممکن است جراح ناچار شود از تکنیک جراحی کاتاراکت به روش "خارج کپسولی" استفاده کند. در این روش عدسی کدر شده به صورت درسته از کپسول خود خارج شده، از چشم بیرون آورده می شود. برای این روش لازم است از برش های بزرگتر (بین 6 تا 10 میلی متر) استفاده کرد و لازم است محل برش نیز با بخیه های ظریف ترمیم گردد. از این رو دوره نقاهت بیماران کمی طولانی تر از روش فیکوامولسیفیکاسیون می باشد.
در بچه ها و در موارد خاص (مثلاً کاتاراکت های ناشی از ضربه)، ممکن است جراحی کاتاراکت به روش دیگری که "لنزکتومی" نام دارد انجام گیرد.
بیمارستان چشم پزشکی نور افتخار دارد که با دسترسی به دستگاه های پیشرفته فیکو و تجهیزات جانبی و به کار گرفتن پزشکان متبحر کلیه امکانات لازم برای جراحی آب مروارید را فراهم آورده تا بیماران بتوانند با خیالی آسوده تحت جراحی قرار گیرند و از بهبود دید خود لذت ببرند.
به طور کلی عمل آب مروارید شامل خارج کردن عدسی کدر شده و در اغلب موارد کار گذاشتن لنز مصنوعی داخل چشمی به جای عدسی طبیعی چشم است. با این وجود در بعضی شرایط نادر ممکن است لنزی داخل چشم کارگذاشته نشود.
متداول ترین برش ایجاد شده برای انجام این عمل، یک برش 3 میلیمتری، یعنی برشی کمتر از 1/3 سانتی متر است. این برش به دلیل کوچک بودن احتیاجی به بخیه و ترمیم ندارد و پس از عمل خود به خود بهبود می یابد.
جراح سپس یک دریچه دایره ای در کپسول عدسی- غشای بسیار نازکی که عدسی را می پوشاند- ایجاد کرده که این فرآیند capsulorhexis نامیده می شود که این عمل به دقت بسیار زیادی نیاز دارد زیرا ضخامت کپسول عدسی 4/1000 میلی متر است.
در روش Phacoemulsification از امواج اولترا سونیک (مافوق صوت) برای شکستن عدسی به ذرات ریزتر استفاده می شود. این ذرات سپس با کمک یک لوله مکشی بیرون آورده می شوند. قسمت خلفی(عقبی) کپسول عدسی دست نخورده در جای خود باقی می ماند تا عدسی مصنوعی بر روی آن کار گذاشته شود.
روش Extracapsular cataract extraction زمانی به کار می رود که عدسی بسیار سفت شده باشد و امواج به کار رفته در Phacoemulsification قادر به شکستن آن به ذرات ریزتر نباشند. در این روش برشی در حدود 10 میلی متر در چشم ایجاد می شود و هسته عدسی به صورت یک تکه خارج شده و برش ایجاد شده نیاز به بخیه دارد.
در عمل فیکو عدسی داخل چشمی به صورت تاشو بوده و از طریق منفذ کوچک ایجاد شده به داخل چشم فرستاده می شود. این عدسی در مجاورت کپسول خلفی باز شده و اندازه اپتیک آن به 6 میلی متر میرسد و به وسیله بازوهای کناری که به آنها haptic گفته میشود در داخل کپسول، محکم قرار می گیرد. معمولاً برای ثابت نگاه داشتن عدسی ها در داخل چشم احتیاجی به بخیه وجود ندارد.
- درمان آب مروارید تمام لیزری امکان پذیر شد
درمان بیماران چشمی تا چند دهه قبل محدود به روش‌های سنتی و البته وابسته به تجربه بالای چشم پزشکان بود اما پیشرفت علوم و فناوری باعث شد این بخش از علم پزشکی هم دست خوش تحولات بزرگی شود و لیزرهای مختلفی پا در عرصه چشم پزشکی بگذارند، به‌طوری که اکنون میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با استفاده از انواع لیزر، بینایی خود را به دست آورده و می‌آورند. «لیزر فمتو در عمل کاتاراکت» به عنوان نسل جدید این لیزرها، اکنون نویدبخش آینده روشنی است و انتظار می‌رود بتواند جای خود را در فرآیند درمان بیماران مبتلا به آب مروارید به‌خوبی باز کند. در این مورد با «دکتر سیدمحمد میرآفتاب» فوق تخصص قرنیه گفت‌وگویی ترتیب دادیم و از وی خواستیم درباره این فناوری و مزیت‌های آن برای شما عزیزان بیشتر بگوید.
وی سخن خود را با این توضیح آغاز کرد: جراحی فیکو روش استاندارد و فعلی عمل آب مروارید است. یک عمل جراحی سرپایی و بدون نیاز به بخیه که با استفاده از قطره بی‌حسی انجام میشود و با نتایج بسیار خوبی نیز همراه است. اکنون اما با استفاده از لیزر فمتوسکند که برای برش بر روی قسمت‌های مختلف قرنیه و عدسی طراحی شده است، می‌توان دقت و کیفیت عمل فیکو را افزایش داده و نیاز به انرژی فیکو را طی عمل جراحی آب مروارید کاهش داد.
خوب است بیماران عزیز بدانند، هنگام استفاده از لیزر فمتوسکند که قبل از عمل جراحی فیکو به‌مدت حدود 2 دقیقه انجام میشود، ابتدا یک تصویر سه بعدی با کیفیت بسیار بالا (در حد میکرون) از ساختمان قرنیه، اتاق قدامی و عدسی چشم تهیه میشود که بر اساس آن جراح محل تابش لیزر در قسمت‌های مختلف را مشخص می‌کند.
با این روش، برش‌ها بدون نیاز به چاقوی جراحی، با استفاده از لیزر(که با دقت و کیفیت بسیار بالاتری نسبت به عمل فیکو همراه است) انجام میشود و در نتیجه منجر به حصول نتایج بهتر در عمل آب مروارید می‌گردد.
- استفاده از لیزر فمتو در عمل کاتاراکت(آب مروارید) چه مزیت‌هایی بیشتر از عمل فیکو دارد؟
با استفاده از این فناوری، چشم پزشک می‌تواند برش‌های مورد نیاز بر روی قرنیه و عدسی را با دقت بسیار بالایی انجام دهد. در گذشته این کار با استفاده از چاقوی جراحی انجام می‌شد، در حالی که امروزه به روش کاملاً لیزری برش‌ها ایجاد می‌شوند و علاوه بر دقت، کیفیت بالاتری دارد.
- در گذشته نیز عمل آب مروارید به روش فیکو، عملی بسیار مناسب بود و بیماران زیادی از آن استفاده کرده و می‌کنند. آیا می‌توان گفت فمتوکاتاراکت تکمیل‌کننده روش‌های قبلی است؟
بله، همین‌طور است. در گذشته بیماران عمل فیکو را با نام عمل لیزری می‌شناختند؛ که البته در آن از روش «فیکو» استفاده می‌شد که یک عمل سرپایی بدون بخیه است. حالا استفاده از لیزر فمتوکاتاراکت که دقت و کیفیت بسیار بالایی دارد، تکمیل کننده عمل فیکو است و به جراح اجازه می دهد برای بیرون آوردن عدسی چشم، با استفاده از لیزر، آن را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کند.
- مدت زمان انجام این عمل چقدر است؟
بخش اول کمتر از 2 دقیقه زمان می‌برد و بخش دوم هم چند دقیقه به طول می‌انجامد.
- همکاری بیمار چقدر اهمیت دارد؟
بدون شک همکاری بیمار شرایط بهتری برای خود او و جراح فراهم می‌کند تا عمل با بهترین کیفیت انجام شود. وقتی می خواهیم لیزر را بتابانیم ابتدا وسیله‌ای روی چشم بیمار قرار می‌دهیم که به‌طور کامل با آن تماس برقرار می‌کند. این کار بین 2 تا 3 دقیقه زمان می‌خواهد تا تصویربرداری کاملی انجام شود و لیزر هم برش‌های مورد نیاز را بر روی قرنیه و عدسی بدهد. خیلی مهم است که بیمار در این مدت اضطراب و نگرانی نداشته باشد و چشم خود را حرکت ندهد؛ بیمار فقط باید به نور چشمک زن تعبیه شده در دستگاه نگاه کند. جالب است بدانید تجربه نشان داده خانم‌ها در این مورد همکاری بهتری دارند؛ آقایان کمی اضطراب دارند و می‌ترسند!
- آیا همه افراد مبتلا به کاتاراکت، کاندیدای مناسبی برای دریافت این عمل هستند؟
خیر؛ برای همه افراد نمی‌توان این روش را انجام داد. اگر فردی کدورتی روی قرنیه دارد یا اینکه مردمک چشم او بیش از حد تنگ است کاندید مناسبی برای این عمل نیست زیرا تصویربرداری خوبی از چشم او انجام نمی‌شود و جراح نمی‌تواند با دقت لازم لیزر را در محل مورد نظر بتاباند. به همین دلیل بیمار قبل از عمل به دقت معاینه میشود تا شفاف بودن قرنیه و باز بودن مردمک او تأیید شود. از سوی دیگر در این روش بیمار نباید مشکلی غیر از آب مروارید داشته باشد تا بهترین کاندید برای این نوع جراحی محسوب شود.
بیماری‌های سیستمیک روی این عمل تأثیر خاصی ندارد و حتی مبتلایان به هپاتیت یا HIV هم برای این عمل مشکلی ندارند، چون در این روش از چاقوی جراحی استفاده نمی‌شود در نتیجه ایمنی عمل بالا رفته و پزشک، کادر درمانی و بیمار با مشکل خاصی مواجه نمی‌شوند.
- کسانی که مبتلا به آستیگمات هستند آیا می‌توانند این درمان را دریافت کنند؟
اگر آستیگمات کمی داشته باشند با برش‌های لیزری می‌توان آن را اصلاح کرد. در غیر این صورت می‌توانیم هنگام عمل از لنزهای آستیگمات استفاده کنیم یا بعد از چند ماه عمل لیزری برای اصلاح آستیگمات(لازک یا فمتولیزیک) روی بیمار انجام شود. در هر صورت وجود آستیگمات طی این عمل هیچ‌گونه اختلالی ایجاد نمی‌کند.
- آیا امکان جابه‌جایی لنز یا کدر شدن آن وجود دارد؟
به سبب دقت برش‌ها، امکان جابه‌جایی لنز یا کدر شدن لایه‌ای که لنز روی آن قرار دارد به حداقل میرسد، در نتیجه نیاز به لیزرهای بعدی کاهش پیدا می‌کند.
- چقدر می‌توانیم به کارآمدی این روش اعتماد کنیم؟
این روش بیش از 5 سال در دنیا سابقه دارد و از کارآمدی بالایی برخوردار است. فقط در آمریکا صدها کلینیک از این لیزر استفاده می کنند و کم‌ترین آمار آنها انجام این عمل در 30 درصد بیماران است. در برخی مراکز این عدد به 90 درصد هم میرسد.
فمتوکاتاراکت در بیمارستان نور چه وضعیتی دارد؟
بیمارستان نور اولین مرکزی بود که دستگاه فمتوکاتاراکت را به خدمت گرفت. البته تعداد زیادی از آن در آمریکا فعال است و من مطمئن هستم به مرور زمان آگاهی مردم از مزیت‌های این روش بیشتر میشود و تعداد بیماران متقاضی این عمل نیز افزایش پیدا می‌کند.
این عمل در شرایط کنونی کمی گران تمام میشود؟
بله، اما نباید فراموش کنیم که همیشه تکنولوژی هزینه دارد و اگر بیمار می خواهد عمل بهتری داشته باشد می‌بایست هزینه آن را پرداخت کند. بیشتر این هزینه به تأمین وسایل یک بار مصرف لازم در جریان عمل اختصاص دارد. جالب است بدانید در آمریکا نظام بیمه این عمل را پوشش نمی‌دهد ولی در ایران برخی از بیمه‌های تکمیلی این هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند.
- لیزر فمتوکاتاراکت و مزیت‌های آن در یکی دو جمله خلاصه:
فمتوکاتاراکت روش بسیار خوب و کارآمدی است؛ حتم دارم به مرور زمان تعداد بیشتری از بیماران برای درمان کاتاراکت با این تکنیک علاقه‌مند می‌شوند.
|